Omurilik Pil Tedavisi (SPİNAL KORD STİMÜLASYONU)
İleri omur ilik felci; omur ilik beyaz cevher içinde lokal olarak nöronal ileti devrelerinin bozulması ve buna bağlı yaralanma bölgesinin altında felç ya da paralizi gelişmesidir.
Klinik olarak motor fonksiyonları tam olarak ortadan kalkmış hastalarda standart fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarının etkinliği son derece sınırlıdır, bu yöntemlerle bağımsız olarak yürüme ya da istemli hareketlerin kontrolünün sağlanması mümkün olmaz. Genel yaklaşım; bu hastalarda gelişen ikincil komplikasyonları önleme ve tedavi etmeye yöneliktir.
Bu hastaların çok büyük bir kısmı motor fonksiyonlarının tekrar kazanamaz ve hayatlarını istemli hareketlerini bir gün tekrar yapabilecekleri umudu ile yaşarlar.
Günümüzde tedavi; hasar sonrası sağlam kalan spinal anatomik yapılar yoluyla hasarlı bölgede iletimin ya da reorganizasyonun tekrar başlatılmasına odaklanmıştır.
Gri cevher içinde motor nöronlar ve nöronlar arası iletim ağının çoğu sağlam olarak kurtulmuştur.
Lezyon sahasının altındaki nöronlar ve iletim devrelerinde hasar sonrasında bir dizi fizyolojik, biyokimyasal ve hücresel değişiklikler gelişir.
Sinaptik reorganizasyon
Transmembran reseptörlerinde ve genlerde hızlı bir yenilenme süreci gelişir
Spinal kord elemanlarının oluşturduğu nöronal iletim ağı;
Travmadan sonra propriospinal nöral sinyal iletim kapasitesi,
Duyusal sinyallerin işlenmesi
Motor hareket yeniden gelişimi
Aktiviteye bağlı yeniden gerilme yeteneği canlıdır
Omur ilik pilleri 40 yılı aşkın bir süredir kronik ağrıların ve hareket bozukluklarının tedavisinde başarı ile kullanılmaktadır.
Piller; omur ilik hasarlı olgularda lezyon sahasının altında sağlam nöronal iletim ağını kullanarak istemli motor hareketleri tekrar başlatabilir.
Omurilik Pil (SPİNAL KORD STİMÜLATÖRÜ) Etki Mekanizması
Omur ilik arka kısmının stimülasyonu arka kökler içinde yer alan orta ve geniş çaplı duyusal sinir liflerini aktive eder. Bu uyarılar trans sinaptik yolla refleks ve nöronlar arası devreleri ateşler, uyarıları regüle eder, motor nöronal uyarıyı başlatır, böylece birden çok kas grubunda nöronal devrelerin organize olması ile kasılma ve gevşeme hareketleri oluşur. Omur ilik pilleri ile uygun frekans aralıklarında uygulanan tonik uyarılarla istemli nöral devreler aktive olur, birden çok seviyede uyarılmış spinal refleksler koordine edilebilir. Doğru ayarlanmış frekans aralıklarında piller bacaklarda ritmik hareket yanıtını oluşturur. Tam felçli gönüllü hastalarda yatar pozisyonda istemli hareketin pozisyon uyarıları ve beyin uyarıları olmadığında bile hareketlerin başlatılabildiği gösterilmiştir.
Bu uyarıların uygun stimülasyon frekanslarında ritmik fleksiyon/ekstansiyon hareketlerini başlattığı EMG (elektromyografi) ile gösterilmiştir.
Hastalarda robotik rehabilitasyon ile birlikte pil tedavisi uygulandığında hastaların robot ile aktif olarak yürüyebildiği ancak bağımsız olarak yürümesinin uzun bir zaman aldığı gösterilmiştir. Robotik rehabilitasyon sırasında vücut ağırlığının giderek artırılması minimal destekle hastaların yürümesine olanak sağlarken pil olmadan tek başına robotik rehabilitasyonun hastada istemli hareketleri başlatamadığı gösterilmiştir.
Sonuç olarak; omurilik stimülasyonuna yanıt olarak insan omuriliği ritmik fleksiyon/ekstansiyon hareketlerini başlatabilir, uygun stimülasyonprogramlarında tüm vücut ağırlığı yüklenmiş tam paralizili hastalarda güçlü ekstansiyon hareketi sağlanabilir ve hasta ayakta durabilir. Omurilik stimülatörü tek başına tonik stimülasyon ile destek olmadan yürüme hareketini başlatamaz.
Bacaklardan gelen duyusal geri dönüşüm uyarıları; yürüme sırasında refleks devreler yoluyla spinal motor nöron havuzunun koordinasyon ve aktivasyonunu düzenler. Bu nedenle omurilik stimülasyonu uygulanan hastalarda proprioseptif uyarıların devamının sağlanması için robotik rehabilitasyon son derece önem taşır.
Omurilik stimülatörleri ile hastada sağlanan nörolojik geri dönüşlere uygun tekrar programlama yapılmalıdır.
Omurilik stimülatörü, her hastaya özgün şekilde yerleştirilir ve programlanır.Uygulama sırasında kullanılacak elektrot sayısı, stimülatörün tipi de hastaya uygun olarak seçilmelidir. Yerleştirilmesi ve çalıştırılması tedavi için yeterli değildir. Hasta uygun aralıklarla izlenmeli, kesintisiz rehabilitasyon tedavisine devam etmeli, gereken program eklemeleri yapılmalıdır.
Omurilik stimülasyonu; sonucu garanti edilebilen bir tedavi yöntemi değildir. Uygulama sayısının artışına paralel olarak deneyim, bilgi birikimi ve teknolojik ilerlemelerle başarı oranı giderek yükselmektedir. Tam kesi hastalarında kullanımına bağlı başarı oranları son derece düşüktür.
OMURİLİK STİMÜLATÖRÜ UYGULAMA AMAÇLARI:
- Sempatik aktivite artışına bağlı dolaşım bozukluklarının giderilmesi, omurilik ve hasar seviyesine bağlı vücut bölgelerinde kan dolaşımının en üst düzeye çıkarılması
- Omurilik kan dolaşımının artırılması ile sinir hasar tamir sürecinin başlatılması
- Kontrolsüz elektriksel uyarılara bağlı istemsiz hareketlerin düzenlenmesi
- Etkilenen vücut bölgelerinde dolaşımın en üst düzeye çıkarılması ile bası yaralarının tedavi edilmesi ve kas atrofilerinin önlenmesi
- İstemsiz idrar kaçaklarının önlenmesi
- İstemsiz dışkı kaçaklarının önlenmesi
- Sinir hasarına bağlı olarak ortaya çıkan nöropatik ağrıların tedavi edilmesi
- Omurilik hasarının yenilenme sürecinde sağlam omurilik sinir yapılarına uygun elektriksel desteğin sağlanması
- İstemli hareketlerin yeniden başlatılması ve güçlendirilmesi
DİKKAT !!!
OMURİLİK STİMÜLASYON TEDAVİSİ SONUCU GARANTİ EDİLEBİLİR BİR TEDAVİ YÖNTEMİ DEĞİLDİR.
HİÇ BİR HASTA BAŞKA BİR HASTA İÇİN OLUMLU YA DA OLUMSUZ BİR ÖRNEK OLUŞTURMAZ.
HER HASTANIN TEDAVİ SÜRECİ VE SONUÇLARI YALNIZ O HASTAYA ÖZGÜDÜR.
TEDAVİ BAŞARISINDA HASARIN ÜZERİNDEN GEÇEN ZAMAN DEĞİL GERİDE KALAN OMURİLİĞİN KORUNMA DÜZEYİ BELİRLEYİCİDİR.
FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON KESİNTİSİZ OLARAK SÜRDÜRÜLMELİDİR.
ELDE EDİLEN İYİLEŞMEYE UYGUN OLARAK STİMÜLATÖR PROGRAMLARI YENİLENMELİDİR.
HER HASTA İÇİN STANDART BİR TEDAVİ PROGRAMI YOKTUR.