Kronik Kabızlık Nedir?

Kronik kabızlık, bağırsak hareketlerinin azalması ve dışkılamanın zor veya yetersiz olmasıyla karakterize, en az 3 ay süreyle devam eden fonksiyonel bir sindirim bozukluğudur.

✅ Genel kriterler (Roma IV Tanı Kriterleri):

• Haftada 3’ten az dışkılama
• Sert ve parçalı dışkı
• Tam boşalamama hissi
• Zorlanarak dışkılama
• Manuel yardımla (parmakla destekleme gibi) dışkılama gereksinimi

Kronik kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması, bağırsak sinir sisteminin disfonksiyonu veya dışkının kalın bağırsakta uzun süre kalması nedeniyle gelişebilir.

Kronik Kabızlığın Nedenleri

Kronik kabızlık organik (yapısal) ve fonksiyonel (sinirsel veya metabolik) nedenlerden kaynaklanabilir.

A. Primer (Fonksiyonel) Kabızlık

✅ Bağırsak hareketlerinin azalması (Yavaş Transit Kabızlık)

• Kolon kaslarının yavaş çalışması (İrritabl Bağırsak Sendromu – IBS-C)
• Enterik sinir sistemi disfonksiyonu

✅ Dışkılama güçlüğü (Pelvik Taban Disfonksiyonu)

• Rektal kasların ve pelvik taban kaslarının senkronize çalışamaması
• Rektosel, anal fissür, hemoroid gibi mekanik problemler

✅ Bağırsak Mikrobiyotasındaki Bozukluklar

• Düşük lif alımı ve disbiyoz (sağlıksız bağırsak florası)

B. Sekonder (Altta Yatan Hastalıklara Bağlı) Kabızlık

✅ Nörolojik Hastalıklar

• Parkinson hastalığı
• Multipl Skleroz (MS)
• Otonom sinir sistemi disfonksiyonları
• Omurilik yaralanmaları

✅ Metabolik ve Endokrin Nedenler

• Hipotiroidi
• Diyabet (otonom nöropatiye bağlı)
• Hiperkalsemi (yüksek kalsiyum)

✅ İlaçlara Bağlı Kabızlık

• Opioidler (morfin, kodein)
• Antidepresanlar (TCA, SSRI)
• Demir takviyeleri
• Antikonvülsanlar (nöropatik ağrı için kullanılan ilaçlar)

✅ Yaşam Tarzı ve Diyet Faktörleri

• Düşük lif alımı
• Yetersiz su tüketimi
• Fiziksel aktivite eksikliği

Kronik Kabızlık Tedavisinde Vagus Sinir Stimülasyonu (VNS) Kullanımı

Vagus Sinir Stimülasyonu (VNS), bağırsak hareketlerini düzenleme ve otonom sinir sistemi dengesini sağlama potansiyeli nedeniyle kronik kabızlık tedavisinde araştırılan bir yöntemdir.

VNS’nin Kronik Kabızlık Üzerindeki Etki Mekanizması

Vagus siniri, bağırsakların otonom sinir sistemini düzenleyen en önemli sinirdir. VNS’nin bağırsak motilitesini artırıcı etkileri şu mekanizmalarla gerçekleşir:

A. Enterik Sinir Sistemi (ENS) ve Vagus Siniri Üzerindeki Etkiler

🔹 Vagus siniri, bağırsak kaslarının hareketini ve peristaltizmi (dışkının ilerlemesini sağlayan dalga benzeri kas kasılmaları) kontrol eder.
🔹 VNS, beyin-bağırsak ekseni üzerinden enterik sinir sistemini (ENS) aktive ederek bağırsak hareketlerini artırabilir.
🔹 Gastrokolik refleksi tetikleyerek yemek sonrası bağırsak hareketlerini artırabilir.

B. Kolinerjik Anti-İnflamatuvar Mekanizma

🔹 Bağırsakların yavaş çalışmasının bir nedeni de düşük dereceli inflamasyondur (örneğin irritabl bağırsak sendromunda).
🔹 VNS, vagus siniri aracılığıyla TNF-α, IL-6 ve IL-1β gibi inflamatuvar sitokinleri baskılayarak bağırsak inflamasyonunu azaltabilir.

C. Stres ve Otonom Sinir Sistemi Regülasyonu

🔹 Bağırsak fonksiyonlarını düzenleyen sempatik ve parasempatik sistemler arasında denge sağlar.
🔹 Kronik stres ve anksiyete, bağırsak hareketlerini yavaşlatabilir.
🔹 VNS, parasempatik aktiviteyi artırarak bağırsak fonksiyonlarını normale döndürebilir.

5. VNS’nin Kronik Kabızlık Tedavisindeki Klinik Başarı Oranları

VNS’nin kronik kabızlık üzerindeki etkileri halen araştırma aşamasındadır. Ancak, bazı pilot klinik çalışmalarda VNS’nin bağırsak hareketlerini düzenlemede etkili olduğu bildirilmiştir.

A. Mevcut Klinik Çalışmalar

• Breit et al. (2018) – VNS ve Bağırsak Motilitesi Üzerine Çalışma
  • VNS uygulanan hastalarda bağırsak hareketlerinde %30-50 oranında artış gözlendi.
  • Özellikle fonksiyonel kabızlığı olan hastalarda peristaltik aktivite arttı.
• Farmer et al. (2020) – IBS-C (Kabızlıkla Seyreden İrritabl Bağırsak Sendromu) Üzerine VNS Etkisi
  • Hastaların %40’ında dışkılama sıklığında belirgin artış sağlandı.
  • Şişkinlik, gaz ve karın ağrısı gibi semptomlarda %50 azalma görüldü.
• NeuroMod-GI Pilot Çalışması (2023-2025) – Devam Eden Çalışma
  • VNS’nin kronik kabızlık, gastroparezi ve bağırsak motilite bozuklukları üzerindeki etkileri araştırılmaktadır.
  • Ön sonuçlar, VNS’nin bazı hastalarda bağırsak hareketlerini artırabileceğini göstermektedir.

B. VNS’nin Kronik Kabızlık Hastalarında Tahmini Başarı Oranları

Klinik Parametre	VNS’nin Tahmini Etkisi
Bağırsak Hareketlerinde Artış	%30-50 oranında iyileşme
Dışkılama Sıklığında Artış	%40-60 oranında artış
Şişkinlik ve Gaz Şikayetlerinde Azalma	%40-50 oranında azalma
Yaşam Kalitesinde Artış	%50’ye kadar iyileşme

• Sonuçlar bireysel farklılık gösterebilir.
• VNS, özellikle fonksiyonel kabızlık ve IBS-C hastalarında etkili olabilir.

6. VNS’nin Kronik Kabızlık Tedavisindeki Avantajları ve Dezavantajları

A. Avantajlar

✅ Bağırsak hareketlerini sinirsel yolla doğal olarak artırabilir.
✅ Bağırsak inflamasyonunu azaltarak uzun vadeli fayda sağlayabilir.
✅ Minimal invaziv veya non-invaziv yöntemlerle uygulanabilir (transkutanöz VNS).

B. Dezavantajlar

❌ Hastalığın her türünde aynı etkiyi göstermeyebilir.
❌ Büyük ölçekli klinik çalışmalar halen devam etmektedir.
❌ Uzun süreli kullanımda etkinlik verileri sınırlıdır.

Sonuç

• VNS, bağırsak hareketlerini düzenleyerek kronik kabızlık tedavisinde tamamlayıcı bir tedavi olarak umut vaat etmektedir.
• Enterik sinir sistemi ve beyin-bağırsak ekseni üzerinden çalışarak bağırsak motilitesini artırabilir.
• Bazı hastalarda dışkılama sıklığını ve bağırsak fonksiyonlarını %30-50 oranında iyileştirebilir.
• Daha fazla klinik çalışma ile etkinliği netleşecektir, ancak erken veriler umut vericidir.