Perthes Hastalığı Nedir?

Legg-Calvé-Perthes Hastalığı (LCPD), çocukluk çağında görülen aseptik avasküler nekroz (AVN) formudur ve femur başı epifizinin geçici olarak kan akışının bozulması sonucu ortaya çıkar. Bu durum, kemik nekrozuna, yeniden vaskülarizasyona ve kemik yeniden şekillenmesine neden olur.

Öne Çıkan Özellikleri:

• 4-10 yaş arasındaki çocuklarda sık görülür.
• Erkeklerde 4-5 kat daha fazla görülür.
• Tek taraflıdır (%90), ancak %10-15 olguda iki taraflı olabilir.
• Zamanla femur başının çökmesine ve kalça ekleminde deformiteye neden olabilir.

Hastalığın 4 Temel Evresi:

• Nekroz (Avasküler Evre): Kan akışı azalır, kemik hücreleri ölür.
• Fragmentasyon (Resorpsiyon Evresi): Nekrotik kemik parçalanır ve vücut tarafından yeniden emilir.
• Reossifikasyon (Yeni Kemik Oluşumu Evresi): Yeni kemik yapımı başlar, femur başı yeniden şekillenir.
• Remodeling (Son Evre): Kemik tamamen yeniden şekillenmiş olur, ancak kalıcı deformite oluşabilir.

Perthes Hastalığının Tanı Kriterleri ve Klinik Bulgular

Perthes hastalığının tanısı, klinik muayene, görüntüleme yöntemleri ve hastalık evresinin belirlenmesi ile konur.

A. Klinik Bulgular

✅ Ağrı:

• Hafif başlar, zamanla şiddetlenebilir.
• Genellikle kasık, uyluk veya diz bölgesine yansıyan ağrı şeklindedir.
• Dinlenme ile azalır, aktivite ile artar.

✅ Topallama (Limping):

• Çocuklarda en belirgin semptomlardan biridir.
• Femur başının deforme olması ve kalça eklemindeki dengesizlikten kaynaklanır.

✅ Kalça Eklem Hareketlerinde Kısıtlılık:

• Abdüksiyon (kalçayı yana açma) ve iç rotasyonda kısıtlılık tipiktir.
• Hastalığın ilerleyen dönemlerinde eklem hareket açıklığı daha da azalabilir.
  

✅ Bacak Uzunluk Farkı:

• Hastalık ilerledikçe, etkilenen bacak kısalabilir.

B. Tanıda Kullanılan Görüntüleme Yöntemleri

1. Direkt Röntgen (X-ray)

• Perthes hastalığında ilk ve en önemli görüntüleme yöntemidir.
• Femur başının düzleşmesi, eklem aralığında genişleme ve epifizde sklerotik değişiklikler görülebilir.
• Hastalığın evresine göre femur başında fragmentasyon ve yeniden şekillenme izlenebilir.

2. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI)

• Hastalığın erken döneminde (X-ray henüz belirgin değişiklik göstermeden önce) kullanılır.
• Femur başındaki kanlanma bozukluğunu ve kemik ödemini gösterebilir.

3. Kemik Sintigrafisi

• Kan akışının azaldığı bölgeleri gösterebilir.
• Genellikle erken tanıda veya bilateral tutulum şüphesi varsa kullanılır.

3. Perthes Hastalığının Tedavi Seçenekleri

Perthes hastalığının tedavisinde amaç, femur başının eklem içindeki normal küresel şeklini koruyarak kalça ekleminde fonksiyon kaybını önlemektir. Tedavi hastanın yaşına, hastalığın evresine ve kemik deformitesinin derecesine bağlı olarak değişir.

A. Konservatif (Cerrahi Olmayan) Tedavi

✅ 1. Aktivite Kısıtlaması ve Dinlenme

• Ağrı ve semptomları azaltmak için aktiviteler kısıtlanabilir.
• Koşma, zıplama gibi aşırı yük bindiren aktivitelerden kaçınılmalıdır.

✅ 2. Fizik Tedavi ve Egzersizler

• Kalça hareket açıklığını korumak için fizik tedavi programı uygulanır.
• Özellikle abdüksiyon ve iç rotasyon hareketlerini destekleyen egzersizler önerilir.

✅ 3. Non-Steroidal Anti-İnflamatuar İlaçlar (NSAID’ler)

• Ağrı ve inflamasyonu azaltmak için ibuprofen veya naproksen kullanılabilir.

✅ 4. Bacak Bacak Atma (Petrie Splint) veya Ortez Kullanımı

• Kalçayı abdüksiyon pozisyonunda tutarak femur başının düzgün şekillenmesine yardımcı olabilir.
• Özellikle 6 yaş altı çocuklarda etkili olabilir.

✅ 5. Kilo Kontrolü

• Kilolu çocuklarda kalça eklemine binen yükü azaltmak için kilo yönetimi önemlidir.

B. Cerrahi Tedavi

Konservatif tedaviye yanıt vermeyen veya ileri evrede olan hastalarda cerrahi seçenekler düşünülmelidir.

✅ 1. Kalça Osteotomileri (Pelvik veya Femoral Osteotomi)

• Femur başını asetabulum içinde daha iyi konumlandırmak için yapılır.
• Femoral osteotomi, femur başının uygun konumlanmasını sağlamak için kemiğin kesilip yeniden hizalanmasını içerir.
• Pelvik osteotomi, asetabulumun femur başını daha iyi kapsayacak şekilde düzeltilmesini içerir.

✅ 2. Artroskopik veya Açık Cerrahi Dekompresyon

• Femur başına basıncı azaltarak kan akışının tekrar sağlanmasına yardımcı olabilir.

✅ 3. Kalça Protezi (İleri Yaşlarda veya Ağır Deformite Durumunda)

• Genç hastalarda nadiren gerekli olabilir.
• Şiddetli dejeneratif eklem hastalığı olan erişkin Perthes hastalarında düşünülebilir.

4. Perthes Hastalığında Prognoz ve Uzun Dönem Sonuçları

• 5 yaşından küçük çocuklarda genellikle daha iyi prognoz vardır.
• 9 yaş üstü çocuklarda hastalık daha ağır seyredebilir ve cerrahi gerektirme ihtimali daha yüksektir.
• Erken tanı ve uygun tedavi ile kalça fonksiyonları korunabilir.
• Hastalığın tam iyileşmesi 2-4 yıl sürebilir.

Risk Faktörleri:

• Geç tanı konulması
• Hastanın yaşının büyük olması (9 yaş ve üstü daha kötü prognoz)
• Femur başında ciddi deformite gelişmesi

Özet ve Sonuç

• Perthes hastalığı, çocukluk çağında görülen femur başı avasküler nekrozudur.
• Tanı klinik muayene ve görüntüleme yöntemleri (X-ray, MRI) ile konur.
• Erken tanı ve tedavi, kalça ekleminin uzun vadeli fonksiyonlarını korumak için çok önemlidir.
• Tedavi seçenekleri hastanın yaşına ve hastalığın evresine bağlı olarak konservatif tedavi veya cerrahi prosedürleri içerir.
• 5 yaş altı hastalarda genellikle iyi prognoz varken, ileri yaşlarda deformite ve eklem dejenerasyonu riski daha yüksektir.